Οι άνθρωποι που επισκέπτονται ένα ψυχολόγο είναι πολύ συχνά μπερδεμένοι, αγχωμένοι και φοβισμένοι. Μαζί με το αδιέξοδο τους, κουβαλούν ενοχές, ντροπή και φόβο. Ο στόχος της ψυχοθεραπείας είναι (πέρα από τους προσωπικούς στόχους του καθενός) η ενδυνάμωση, η αυτονομία και η εσωτερική γαλήνη, καθώς και η δυνατότητα δημιουργίας ουσιαστικών, αυθεντικών σχέσεων. Ένα από τα μεγαλύτερα παράπονα στις οικογενειακές, ερωτικές και φιλικές σχέσεις είναι η δυσκολία στην επικοινωνία. «Δεν με ακούει», ακούω συνέχεια. Ποιός; Ο/η σύντροφος, ο γονιός, το παιδί μου, ο συνάδελφος, η λίστα είναι ατελείωτη. Και έτσι συσσωρεύονται μέσα μας η απογοήτευση, η ματαίωση, η θλίψη, η πικρία, ο θυμός και ο πόνος με συνέπειες στην ψυχική αλλά και σωματική μας υγεία.
Τί σημαίνει όμως ακούω;
Σίγουρα δεν σημαίνει υπακούω (αν και συχνά αυτό μπορεί κατά βάθος να επιθυμούμε). Σημαίνει κατανοώ, σημαίνει σιωπώ, σημαίνει προσπαθώ να δω μέσα από τα δικά σου μάτια. Το να μάθω να ακούω τον εαυτό μου και τους άλλους, αποτελεί πολύτιμη δεξιότητα και απαραίτητο συστατικό μιας αυθεντικής, βαθιάς και ισότιμης σχέσης. Προϋποθέτει την ύπαρξη χρόνου, σεβασμού και ειλικρινούς διάθεσης για κατανόηση. Απαιτεί επίσης ικανοποιητικό επίπεδο αυτογνωσίας έτσι ώστε να μπορεί να γίνει διαχωρισμός μεταξύ της δικής μου πραγματικότητας και της δικής σου εμπειρίας. Η προσωπική ματιά του καθενός χρωματίζεται από τα βιώματα, το χαρακτήρα, τον τρόπο που μεγάλωσε, τα τραύματα που τον καθόρισαν, δηλαδή δεν υπαρχει μια πραγματικότητα. Δεν είναι απαραίτητο να συμφωνούμε σε τίποτα για να μπορούμε να ακούσουμε.
Πώς όμως, μπορούμε πρακτικά να μάθουμε να ακούμε; Και ακόμα περισσότερο πώς πρέπει να μιλάμε ώστε να μας ακούνε;
Φέρτε στο μυαλό σας ένα πρόσφατο διάλογο κατά τον οποίο θέλατε πολύ να σας καταλάβουν/ακούσουν αλλά δεν κατέληξε όπως ελπίζατε. Όταν η συναισθηματική φόρτιση είναι μεγάλη, πρώτος στόχος είναι η έκφραση των συναισθημάτων με «εγώ» προτάσεις. Άρα το πρώτο βήμα είναι να αναγνωρίσω μέσα μου τα συναισθήματα που μου προκαλεί η κατάσταση που με απασχολεί. Δηλαδή αναφέρω το γεγονός που με απασχολεί χωρίς να το φορτίζω με επίθετα ή άλλους χαρακτηρισμούς, και το συναίσθημα που προκαλεί σε εμένα, καθώς και τη συνέπεια-αν υπάρχει- πάλι σε εμένα. Για παράδειγμα : «Όταν αργείς να επιστρέψεις σπίτι και δεν μου τηλεφωνείς (απλή παράθεση γεγονότος), αισθάνομαι ανήσυχη και φοβάμαι μήπως συνέβη κάτι (συναίσθημα- προσοχή όχι με κάνεις και αισθάνομαι, εγώ αισθάνομαι), με συνέπεια να μην μπορω να συγκεντρωθώ στη δουλειά μου (συνέπεια πάνω μου). Η ολοκλήρωση της φράσης σημαίνει ότι δεν συνεχίζω άλλο, δεν κατευθύνω τον άλλο στην επιθυμητή για εμένα συμπεριφορά (όσο κι αν το θέλω), σταματάω εκεί (ίσως το δυσκολότερο σημείο που απαιτείται είναι η τελεία).
Χρειάζεται χρόνος, σταθερότητα, υπομονή και ψυχραιμία. Το ενδιαφέρον είναι ότι στις στενές σχέσεις οι άνθρωποι καθρεφτίζονται, δηλαδή εισπράτεις αυτό που προσφέρεις. Όταν ο ένας ξεκινάει την προσπάθεια και πασχίζει ειλικρινά να κατανοήσει τον άλλο, και το άλλο μέλος θα κάνει το ίδιο.
Εάν θέλετε να σας ακούν περισσότερο ξεκινήστε εσείς πρώτα. Τί προσπαθεί να σας πει, τί αισθάνεται το άτομο που έχετε απέναντι σας; Βοηθείστε το να εκφραστεί εστιάζοντας στο τί αισθάνεται γιατί εκεί βρίσκεται η ουσία, μην κρίνετε, μην κατευθύνετε, δείξτε εμπιστοσύνη. Όσο πιο δύσκολο σας φαίνεται τόσο πιο πολύ πρέπει να αναρωτηθείτε πόσο εμπιστεύεστε και κατακρίνετε και οι ίδιοι τον εαυτό σας. Άρα μήπως πριν προσπάθησετε να διορθώσετε μια σχέση, να ξεκινήσετε από τη σχέση με τον εαυτό σας;
Όλοι έχουμε την ικανότητα να βρούμε λύση σε αυτά που μας απασχολούν, όταν όμως ζητώ να με ακούσεις δεν θέλω να μου σερβίρεις τη λύση, ούτε να μου δείξεις τα λάθη μου, ψάχνω την ανακούφιση και τη γαλήνη που θα βρω επειδή με ακούς χωρίς να με κρίνεις, χωρίς να μου πεις τι θα έκανες εσύ (γιατί εγώ είμαι διαφορετική από εσένα), γιατί έτσι η σχέση μας γίνεται πιο βαθιά και ουσιαστική και η ελευθερία, ο σεβασμός και η αποδοχή γίνονται έννοιες όχι επιφανειακές αλλά τα πιο σημαντικά κομμάτια της -πολύ απαιτητικής πλέον- καθημερινότητας μας.
